Deze maand speciaal aandacht voor hop, September is tenslotte de maand van de hopoogst (in Europa). Een tijdje geleden schreef ik een artikel over dit ‘groene goud’ voor in het magazine More Than Drinks en dit leek me het perfecte moment op het te delen. Wat weet jij van hop?

Hop: het groene goud

Hop, in het Latijn humulus lupulus, is een van de vier basisingrediënten van bier en zorgt voor een bittere smaak en een bloemige of fruitige geur. Denk maar aan de aroma’s van de enorm geliefde bierstijl India Pale Ale. Mede door de populariteit van deze IPA’s is hop bijna niet aan te slepen. In 2016 werd er zelfs gesproken over een heus hoptekort. Hop is hip, en dit is wat je moet weten over het groene goud!

Waar komt hop vandaan?

Hop is inheems in Oost-Europa maar groeit inmiddels wereldwijd. Deze slingerende klimplant met haar prachtig groene hopbellen is afkomstig uit de hennepfamilie. Hop gedijt het beste in voedselrijke, diepgaande gronden, heeft veel zonlicht en water nodig, en groeit soms wel 30 centimeter per dag. Het is dan ook de snelst groeiende plant uit het plantenrijk. Hop wordt geteeld op speciaal hiervoor aangelegde hopvelden, maar komt daarnaast ook in het wild voor.

De belangrijkste hopvelden vandaag de dag bevinden zich in Midden-Europa (Hallertau) en in het noordwesten van de Verenigde Staten (Yakima Valley). Het grootste hopveld in Nederland bevindt zich in Reijmerstok, op een steenworp afstand van de Gulpener bierbrouwerij in het zuiden van Limburg. Op deze hopvelden groeien de hopsoorten Mercur en Hallertau Tradition. Meer Neerlandsch hop vind je in het Brabantse Schijndel en het Gelderse Epe. De afgelopen twee jaar is de interesse in de Nederlandse hopteelt aanzienlijk gestegen en inmiddels zijn er zeventien hopinitiatieven gestart. 

Groeien, bloeien en oogsten

Hop is een meerjarige plant en kan tot twintig jaar actief blijven. Na drie jaar zijn de hopplanten volgroeid en heeft de hopboer een volledige opbrengst. Een solide aanbouwgerust is nodig om de plant te helpen klimmen. In Nederland en België reiken deze gerusten een hoogte van zo’n 4,5 meter en in de Hallertau-streek in het zuiden van Duitsland gaan deze palen-constructies zelfs 7 meter de hoogte in. 

De groeiperiode van hop begint in april en eindigt eind juli. Zodra de plant haar natuurlijke hoogte heeft bereikt, begint ze te bloeien en volgroeien de bloemetjes langzaam tot hopbellen. Het magische goedje in deze hopbellen heet lupuline; een goudgeel plakkerig poeder dat bestaat uit bitterstoffen en etherische oliën. 

Het oogstseizoen vindt plaats in september. Het is de meest arbeidsintensieve maand van de hopteelt. In de vroege morgen start de hopboer met het verwerken van de hopranken. Deze ranken worden een meter boven de grond afgesneden en machinaal geplukt met draad en al. Eenmaal in de hopschuur gaan de ranken in een speciale machine die de bladeren en de draden scheidt van de hopbellen. Daarna volgt het droogproces waarbij het vochtgehalte van de hop wordt teruggebracht naar 10%. Het is van belang om de hopbellen snel te drogen om schimmelvorming en rotting te voorkomen. Eenmaal droog worden de hopbloemen in zakken geperst waarvan het merendeel wordt verwerkt tot plugs, pellets, extracten, olie, poeder of – de nieuwste innovatie op het gebied van hop-verwerking – cryo hops.

In de winter sterft de hopplant bovengronds af. De wortelstok overwinterd in de bodem en in maart komen dan weer de nieuwe uitlopers tevoorschijn. Alleen de beste scheuten blijven staan, mogen groeien en bloeien en zorgen uiteindelijk weer voor een nieuwe hopopbrengst. De rest van de scheuten worden met de hand geoogst. Hopscheuten zijn een ware delicatesse in België en zorgen jaarlijks voor behoorlijk wat reuring in het West-Vlaamse Poperinge. Hopscheuten hebben het uiterlijk van taugé, zijn krokant en hebben een typisch nootachtige smaak. 

Hopvariëteiten en hop in bier

Elke hopsoort geeft een eigen specifieke karakter aan een bier. Per variëteit zijn de eigenschappen sterk afhankelijk van het klimaat en de grond waarin ze groeien. Duitse hoppen zijn kenmerkend aan het bloemige, grassige karakter en hebben een brede toepasbaarheid in verschillende biersoorten. Duitse hoppen zoals Hallertau en Tettnang worden overal ter wereld verbouwd maar toch hebben ze nergens exact hetzelfde karakter als in het land van oorsprong. 

Over het algemeen kun je stellen dat Europese hopsoorten zorgen voor een kruidige, bloemige smaak aan bier, Amerikaanse hoppen hebben een uitgesproken grapefruitaroma en hoppen afkomstig uit Nieuw-Zeeland bevatten bijzondere geuren van passievrucht en Sauvignon Blanc druiven.

Tijdens het brouwproces kan de brouwer hop toevoegen in verschillende vormen. Hoppellets worden het meest gebruikt. De enorme hoeveelheid aan variëteiten kun je terugbrengen naar drie categorieën: bitter-, aroma- en dual purpose hop. Bitterhoppen geven een bittere smaak en worden aan het begin van het kookproces toegevoegd. Aroma’s zijn delicaat, daarom gaan de aromahoppen aan het einde van het kookproces de ketel in. Voor een nog voller hoparoma wordt dryhopping toegepast, dit gebeurt aan het einde van de vergisting. Dual purpose hoppen, de naam zegt het al, worden gebruikt voor beide doeleinden. 

Aroma’s in bier die meestal afkomstig zijn van de hop hebben (tropisch) fruitige, bloemige, kruidige, grassige, harsige of citrusachtige geuren. Maar vlak ook de andere basisingrediënten niet uit. Zo kan bijvoorbeeld gist eveneens zorgen voor fruitigheid en kruidigheid in bier. 

Hoplimonade

Wist je dat je met hop ook een heerlijke limonadesiroop kunt maken?
Klik hier voor het recept.